Κάθε καλοκαίρι τα τελευταία έτη, η θεματολογία στα ΜΜΕ κυριαρχείται από δυο, κυρίως, ειδήσεις. Το πρώτο είναι οι πυρκαγιές και οι ζημιές που προκαλούνται στους πολίτες και τη φύση. Το δεύτερο είναι, οι χαρακτηριζόμενες από τα ΜΜΕ, ως «παραβιάσεις» του ελληνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη. Και τα δυο συμβάντα, υποτίθεται ότι παραπέμπουν σε αδιαμφισβήτητα γεγονότα και γι’ αυτό χαρακτηρίζονται ως «ειδήσεις» και όχι ως «ισχυρισμοί». Ετσι, έχουμε την είδηση «Μεγάλης έκτασης φωτιά χθες στο Γραμματικό», αφ’ ενός και την είδηση «Παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώρου χθες κοντά στο Αγαθονήσι», αφ’ ετέρου.
Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η διαφορά μεταξύ των δυο γεγονότων είναι πολύ σημαντική. Το συμβάν με τις πυρκαγιές βασίζεται σε διυποκειμενικές παρατηρήσεις (δηλαδή, παρατηρήσεις στις οποίες συμφωνούν όλοι οι παριστάμενοι-θεατές) ενώ στο συμβάν με τις παραβιάσεις απουσιάζει τόσο η ατομική, όσο και η διυποκειμενική παρατήρηση. Αυτό κάνει το συμβάν με τις πυρκαγιές είδηση -κάτι το οποίο δεν ισχύει με τις «παραβιάσεις».
Στην περίπτωση μιας πυρκαγιάς, όλοι οι παριστάμενοι (και οι θεατές του τηλεοπτικού βίντεο), ανεξαρτήτως εθνότητας, φύλου και ηλικίας θα συμφωνήσουν ότι αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους είναι μια πυρκαγιά. Μπορεί να διαφωνήσουν ως προς τα αίτια της πυρκαγιάς και την έκταση των υλικών ζημιών, όμως, δεν θα διαφωνήσουν για τη φύση του γεγονότος που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους.
Εντελώς διαφορετική είναι η κατάσταση με τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά αεροσκάφη. Κατ’ αρχάς, ποτέ κανείς δημοσιογράφος απ’ αυτούς που υπογράφουν το σχετικό ρεπορτάζ δεν είναι παρών, ούτε θα είχε ποτέ άλλωστε, τη δυνατότητα να παρατηρήσει πού ακριβώς βρίσκεται το τουρκικό αεροσκάφος. Ούτε η όρασή του, ούτε η τηλεοπτική κάμερα μπορεί να καταγράψει την ακριβή τοποθεσία του αεροσκάφους. Αρα απουσιάζει το βασικό στοιχείο μιας είδησης, η παρατήρηση. Ενώ όλοι βλέπουν τις πυρκαγιές, κανείς δημοσιογράφος δεν έχει «δει» μια παραβίαση απ’ τις εκατοντάδες στις οποίες αναφέρονται καθημερινά τα δημοσιεύματα του τύπου.
Αλλά, ακόμα κι αν μπορούσαν οι δημοσιογράφοι να δουν τις πτήσεις των τουρκικών αεροσκαφών, θα απουσίαζε η διυποκειμενική συμφωνία που καθιστά αληθή τα αναφερόμενα γεγονότα. Διότι, αν υποθέσουμε ότι τέσσερις δημοσιογράφοι- ένας Ελληνας, ένας Τούρκος, ένας Δανός και ένας Κορεάτης- παρατηρούσαν το γεγονός, θα διαφωνούσαν ριζικά μεταξύ τους. Ο μόνος από τους τέσσερις που θα χαρακτήριζε το συμβάν ως «παραβίαση» θα ήταν ο Ελληνας. Οι άλλοι τρεις θα διαφωνούσαν. Διότι μόνο η Ελλάδα θεωρεί ότι ο υπερκείμενος εναέριος χώρος επεκτείνεται πέρα των 6 μιλίων, που είναι τα χωρικά ύδατα της χώρας. Κανένα άλλο κράτος στον κόσμο δεν αναγνωρίζει ένα τέτοιο καθεστώς. Αρα, στο βαθμό που η πτήση πραγματοποιείτο πχ. στον χώρο μεταξύ 6 -10 μιλίων (10 μίλια έχει καθιερώσει μονομερώς η Ελλάδα ως τον εναέριο χώρο της), αυτό για τον Ελληνα θα αποτελούσε παραβίαση, όμως, για τον υπόλοιπο κόσμο όχι.
Η διαφορά, λοιπόν, μεταξύ της είδησης της πυρκαγιάς και της «είδησης» των τουρκικών «παραβιάσεων» είναι ότι, στην πρώτη περίπτωση, ο δημοσιογράφος έχει άμεση αντίληψη του γεγονότος ενώ στην δεύτερη, βασίζεται και υιοθετεί μια εκτίμηση των κρατικών αρχών. Η είδηση δεν είναι ότι «τουρκικά αεροσκάφη παραβίασαν τον εναέριο χώρο στο Αγαθονήσι» αλλά ότι «τουρκικά αεροσκάφη παραβίασαν τον ελληνικό εναέριο χώρο στο Αγαθονήσι, ισχυρίζεται (δηλώνει, αναφέρει κλπ) το ελληνικό υπουργείο Εθνικής Αμυνας». Με άλλα λόγια, η είδηση δεν βρίσκεται στην «παραβίαση» του ελληνικού εναέριου χώρου, την οποία κανείς δημοσιογράφος δεν έχει παρατηρήσει, αλλά στον ισχυρισμό του ελληνικού υπουργείου.
Μετατρέποντας τον ισχυρισμό των κρατικών αρχών σε «είδηση», ο δημοσιογράφος στην ουσία διαπράττει ένα από τα σοβαρότερα ατοπήματα στη δημοσιογραφία. Παρουσιάζει ως είδηση έναν ισχυρισμό, χωρίς να προσπαθήσει να τον διασταυρώσει εξετάζοντας και τους ισχυρισμούς των άλλων εμπλεκόμενων στο θέμα, μερών. Όμως, φαίνεται ότι τελικά ισχύει αυτό που είχε πει κάποτε ένας Ελληνας διανοούμενος: «Εκεί που αρχίζουν τα εθνικά θέματα στην Ελλάδα, τελειώνει η δημοσιογραφία…»