Φ. ΣΝΑΪΝΤΕΡ: ΣΤΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ
Μιλάει ο εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Γραφείου Αντίρρησης Συνείδησης «Ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα δεν κοστίζει τίποτα, ούτε το να μεταχειρίζεσαι τους αντιρρησίες συνείδησης με ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Δεν είναι οικονομικό ζήτημα αλλά θέμα πολιτικής βούλησης. Και είμαι στη δυσάρεστη θέση να θυμίζω στη μητέρα της Δημοκρατίας ότι παραβιάζει κατάφωρα το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης, καθώς η εναλλακτική υπηρεσία έχει σχεδόν διπλάσια διάρκεια παρά ένα μήνα σε σύγκριση με τη στρατιωτική, είναι 17 μήνες, ενώ η στρατιωτική θητεία είναι εννιά, γεγονός που σαφώς αποτελεί διάκριση».
Μας μιλά ο Φρίντχελμ Σνάιντερ, εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Γραφείου Αντίρρησης Συνείδησης στο Συμβούλιο της Ευρώπης και πάστορας της Προτεσταντικής Εκκλησίας, που βρέθηκε στη χώρα μας ως μάρτυρας υπεράσπισης σε δύο δίκες αντιρρησιών ενώπιον του στρατοδικείου, «γεγονός που αποτελεί επίσης παραβίαση, αφού οι αντιρρησίες δεν θα έπρεπε να είναι υπόλογοι στη στρατιωτική δικαιοσύνη, αλλά στην πολιτική». Μας μιλά για τις δύο επικρίσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης επειδή δεν αναγνωρίζουμε το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης χωρίς διακρίσεις, όπως επιβάλλει η Χάρτα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που απορρέει από τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Την ίδια στιγμή η Ε.Ε. οδεύει προς την κατάργηση της υποχρεωτικής θητείας, καθώς σήμερα μόνο οκτώ χώρες-μέλη στις 27 τη διατηρούν και από αυτές η Σουηδία την καταργεί τον Ιούλιο. Στη Γερμανία, τη χώρα του, ασχολείται αποκλειστικά με τους αντιρρησίες στο πλαίσιο ειδικής υπηρεσίας της Προτεσταντικής Εκκλησίας.
Ποια είναι η κατάσταση στη Γερμανία;
«Πολύ διαφορετική. Ξέρετε, έχουμε παιδιά Ελλήνων μεταναστών με διπλή υπηκοότητα και τώρα που ήρθε η ώρα να υπηρετήσουν και μπορούν να επιλέξουν, δεν μπορούν να καταλάβουν τη διαφορετική μεταχείριση που υφίστανται τα ξαδέλφια τους στην Ελλάδα: στη Γερμανία η πολιτική και η στρατιωτική θητεία είναι ίσης διάρκειας, εννιά μήνες και από του χρόνου θα γίνει έξι μήνες. Οι περισσότεροι μάλιστα επιλέγουν πολιτική υπηρεσία: 90.000 άτομα σήμερα κάνουν εναλλακτική θητεία και μόνο 68.000 πάνε στο στρατό, ενώ εκκρεμούν 140.000 αιτήσεις για αναγνώριση εναλλακτικής θητείας το χρόνο αλλά υπάρχουν μόνο 90.000 θέσεις. Ακόμη μετά τα 23 δεν σε καλούν να υπηρετήσεις και αν έχεις πάρει αναβολή για σπουδές, μπορεί να σε καλέσουν μέχρι τα 25. Μετά σε ξεχνούν. Οσοι υπηρετούν παίρνουν 400 ευρώ το μήνα».
Αντίθετα, στην Ελλάδα μπορούν να σε καλέσουν μέχρι να γίνεις 45 ετών, ενώ όσοι υπηρετούν θητεία παίρνουν μετά τις κρατήσεις για ρουχισμό, στέγη και τροφή λιγότερα από 10 ευρώ το μήνα. «Δηλαδή λιγότερα από όσα παίρνουν οι Γερμανοί που υπηρετούν σε μία μέρα», συμπληρώνει ο κ. Σνάιντερ.
Μόνο η Ελλάδα είναι το «μαύρο πρόβατο»;
«Μία από τις χειρότερες περιπτώσεις είναι η Ρωσία και οι χώρες της πρώην ΕΣΣΔ: εκεί αποφασίζουν στρατιωτικές υπηρεσίες πού θα υπηρετήσεις και έτσι μπορείς να βρεθείς να υπηρετείς χωρίς όπλο στο στρατό, όπου οι αντιρρησίες υφίστανται πολλές ταπεινώσεις, με αποτέλεσμα πολλοί να αυτοκτονούν ή επειδή υπάρχει ανεπτυγμένη πολεμική βιομηχανία μπορεί να βρεθείς να δουλεύεις σ’ αυτήν φτιάχνοντας όπλα. Πολλές χώρες, όπως και η Ελλάδα που μπορεί να χαρακτηριστεί η Ρωσία της Ε.Ε., βλέπουν την εναλλακτική θητεία σαν τιμωρία και όχι σαν δικαίωμα».
Στην Τουρκία τι γίνεται;
«Η Τουρκία, που δεν είναι στην Ε.Ε. αλλά είναι μέλος στο Συμβούλιο της Ευρώπης, δεν αναγνωρίζεται αυτό το δικαίωμα: έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αλλά αγνοεί όλες της τις υποχρεώσεις. Ενα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι υπάρχει ατιμωρησία για τα κράτη που παραβιάζουν το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης».
Ποια είναι η θέση της Εκκλησίας απέναντι στην αντίρρηση συνείδησης;
«Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, με μέλη 350 Εκκλησίες στον κόσμο, τον περασμένο Σεπτέμβριο ενέκρινε κείμενο που καλεί τις Εκκλησίες-μέλη να απευθυνθούν στις κυβερνήσεις τους και τους στρατιωτικούς οργανισμούς προκειμένου να αναγνωρίσουν την αντίρρηση συνείδησης ως ένα ανθρώπινο δικαίωμα του διεθνούς δικαίου. Ηδη από το 2001 το συνέδριο των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών απέστειλε επιστολή στο Συμβούλιο της Ευρώπης εκφράζοντας την ανησυχία του για τη μεταχείριση των αντιρρησιών. Θεωρούμε ότι ο καθένας δικαιούται να έχει την ελευθερία της επιλογής για στρατιωτική ή πολιτική υπηρεσία. Και αυτή την επιστολή την υπογράφουν και οι Ορθόδοξες Εκκλησίες».
Με ποιο επιχείρημα υποστηρίζετε το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης;
«Στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα δεν έχει θέση ο εθνικισμός, γιατί είναι παγκόσμια και δεν επιλύονται με στρατιωτικά μέσα αλλά απαιτούν τη συνεργασία: η καταστροφή του περιβάλλοντος, η επιβίωση της ανθρωπότητας και η ανεπάρκεια των φυσικών πόρων μόνο μέσω της επικοινωνίας και της κατανόησης μπορούν να επιλυθούν. Μία από τις αρχές των αντιρρησιών συνείδησης είναι ότι κάθε ανθρώπινο ον έχει το ίδιο δικαίωμα στη ζωή όπως κι εγώ. Η ιδέα είναι πιο παλιά, από την αρχή της Εκκλησίας με την πέμπτη εντολή που είναι “ου φονεύσεις” και τους πρώτους αιώνες γνωστοί χριστιανοί, άγιοι σήμερα, ήταν ειρηνιστές…».
Δεν ήταν μια σοσιαλιστική ιδέα σε πολιτικό επίπεδο;
«Σε όλη την ιστορία υπάρχει πάντα μια μειοψηφία ειρηνιστική και το παράδειγμα το έδωσε ο Χριστός που ήταν κατά της βίας. Ηταν επίσης μια σοσιαλιστική ιδέα το 19ο αιώνα το ότι δεν πολεμάμε τους άλλους εργάτες και τότε, με την έκκληση της Χάγης, γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία ενός δικαστηρίου ώστε να υπάρχει μια διεθνής διαιτησία για την αποφυγή πολέμων, αλλά καμία κυβέρνηση δεν την υιοθέτησε. Και ίσως δεν είναι τυχαίο ότι το Διεθνές Δικαστήριο σήμερα είναι στη Χάγη».
Τι σημαίνει πρακτικά η αντίρρηση συνείδησης;
«Σημαίνει να αποσύρεις ανθρώπους από τη χρήση όπλων. Η στρατιωτική βιομηχανία θέλει όχι μόνο να πουλά όπλα, αλλά να τα εκσυγχρονίζει κάθε τόσο και έχει συμφέρον να χρησιμοποιούνται για να αγοράζονται νέα και να έχει κέρδη. Ενα πράγμα είναι να μη θέλω να συμμετέχω σε πολεμικές δραστηριότητες ώστε να μην έχουν ανθρώπους να θυσιάσουν για τους σκοπούς τους με τους οποίους δεν συμφωνώ. Ενα άλλο είναι να αναπτύξεις κριτική άποψη για το τι συμβαίνει με το εμπόριο όπλων».
Η υπεράσπιση της πατρίδας δεν είναι υποχρέωση;
«Συμφωνώ. Είναι υποχρέωσή μου να υπερασπίζομαι το ανθρώπινο δυναμικό της πατρίδας μου ενάντια στο δεξιό εξτρεμισμό, κατά της ξενοφοβίας, κατά του αποκλεισμού των ανθρώπων που δεν είναι αποδοτικοί. Επίσης οι αντιρρησίες συνείδησης υπερασπίζονται τις ανθρώπινες αξίες της κοινωνίας και της χώρας τους».
Θεωρείτε πιθανό να επιτευχθεί η επίλυση των διαφορών με πολιτικό και όχι στρατιωτικό τρόπο;
«Η Γερμανία και η Γαλλία ήταν εχθροί για 300 χρόνια με κοινή κληρονομιά τους την εχθρότητα. Τα τελευταία 50 χρόνια αυτό άλλαξε, γιατί η πλειονότητα των λαών αποφάσισε να ξεφύγει από την εθνικιστική λογική και τώρα έχουμε κοινό βιβλίο ιστορίας. Ομως δεν υπάρχει αρκετή διαμαρτυρία για τη στρατιωτικοποίηση και το εμπόριο όπλων που είναι τρομακτικά επικερδές. Στην Ε.Ε. πρέπει να υπάρχει ανάπτυξη όχι μόνο των μιλιταριστικών επιχειρημάτων αλλά και ενός ειρηνιστικού κινήματος πέρα από τα εθνικά σύνορα. Να αναπτυχθεί μια κριτική στο εμπόριο όπλων: τώρα δαπανώνται πολλά χρήματα για την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων και όχι αρκετά για την ανάπτυξη των πολιτών».
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ