συνέντευξη στην ΙΩΑΝΝΑ ΣΩΤΗΡΧΟΥ
Από το νηπιαγωγείο πλαισιώνουν στρατιωτικές παρελάσεις και υπακούουν σε στρατιωτικά παραγγέλματα του τύπου «όλοι οι μικροί στρατιώτες του νηπιαγωγείου να στρίψουν αριστερά». Υποχρεώνονται, ακόμα, να στέλνουν δώρα στους στρατιώτες σε διάφορες γιορτές.
Ο στρατός ελέγχει όλες τις όψεις της ζωής, βρίσκεται παντού. Δεν είναι μόνο ότι συναντάς στρατιώτες σε κάθε σου βήμα, όπου κι αν πας. Βρίσκονται ακόμη και στις διαφημίσεις και τα σχολικά βιβλία. Τι εννοούμε; Στο βιβλίο Γραμματικής της β’ Δημοτικού, το κείμενο στο οποίο πρέπει να συμπληρώσουν τις λέξεις που λείπουν δεν είναι άλλο από το γράμμα ενός πατέρα-στρατιώτη, που πεθαίνει στο μέτωπο, προς το παιδί του.
Αντέχετε κι άλλα; Στη δωδεκάτη τάξη, τα περισσότερα σχολεία στέλνουν τους 16χρονους μαθητές τους για μια εβδομάδα στρατιωτικής εκπαίδευσης, εννοείται με στολή, όπλα και όλο τον σχετικό εξοπλισμό. Φυσικά η κυβέρνηση δίνει στους νέους όπλα ειδικά στους εποικισμούς στην ηλικία των 16 με πρόσχημα την πολιτική άμυνα. Αυτή την περιγραφή του Ισραήλ μας μεταφέρει ο 29χρονος Σεργκέι Σάντλερ, αρνητής στράτευσης και ειρηνιστής, που βρέθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα ως εκπρόσωπος της οργάνωσης New Profile, όμως όχι για να μιλήσει για την «αχαλίνωτη στρατοκρατία» στη χώρα του αλλά για την αισιοδοξία του από το διογκούμενο κίνημα άρνησης στράτευσης στην «πολεμοχαρή» πατρίδα του.
«Είμαι εδώ», μας λέει, «αντιπροσωπεύοντας την ειρηνική προσπάθεια του Ισραήλ. Τους εκατοντάδες νέους και νέες, γυναίκες και άντρες, που αρνούνται ανοιχτά να καταταχθούν στον ισραηλινό στρατό, επειδή αυτός προωθεί τον πόλεμο και διαπράττει εγκλήματα πολέμου. Και σε αυτό υπάρχει κάτι παγκόσμιο, πέρα από την πατρίδα μου. Γιατί οι μιλιταριστές τείνουν να κυριαρχήσουν στην κοινωνία. Είπε κάποιος ότι ο στρατός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ασφάλεια των ανθρώπων και εγώ συμφωνώ απολύτως».
* Ποιες είναι οι διαστάσεις αυτού του κινήματος;
– Δεν υπάρχουν ακριβείς αριθμοί και κάθε αριθμός υποτιμά τις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου. Γνωρίζουμε κυρίως αυτούς που επικοινωνούν μαζί μας και όχι όλους όσοι είναι στη φυλακή. Γύρω στους 1.345 υπολογίζονται μέχρι σήμερα αυτοί που έχουν υπογράψει δηλώσεις άρνησης. Αρκετές εκατοντάδες όμως έχουν κάνει προσωπικές δηλώσεις, άλλοι αρνούνται να αναλάβουν ενεργό δράση στα κατεχόμενα, ενώ δεκάδες χιλιάδες κάθε χρόνο βρίσκουν τον δικό τους διακριτικό και αποτελεσματικό τρόπο να αποφύγουν τη στρατιωτική θητεία. Στον αριθμό αυτόν συμπεριλαμβάνονται περίπου 250 γυναίκες που αρνούνται να στρατευθούν, όταν ο πραγματικός αριθμός των γυναικών είναι πολύ μεγαλύτερος και φτάνει περίπου τις 1.000 που έχουν παρουσιαστεί στην επιτροπή αρνούμενες τη στράτευση. Η αντίρρηση συνείδησης αναγνωρίζεται μόνο για τις γυναίκες και έχουμε μεγάλο κίνημα γυναικών. Πολλοί νέοι επίσης δεν τελειώνουν τη θητεία τους, είτε δεν στρατολογούνται, παρ’ ότι είναι υποχρεωτική η στρατιωτική υπηρεσία (σ.σ.: είναι τρία χρόνια για τους άντρες και 20-24 μήνες για τις γυναίκες). Μιλάμε για περισσότερους από 2.000 δηλωμένους αντιρρησίες κάθε είδους. Πρόκειται πλέον για ένα ισχυρό πολιτικό ρεύμα που αφορά μια ολόκληρη γενιά και προετοιμάζει το έδαφος για μια διαφορετική κοινωνία.
* Τι μηνύματα παίρνετε στην οργανωσή σας;
– Μόνο στο «New Profile», δεχόμαστε περίπου 100 κλήσεις ή μηνύματα μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας το μήνα και δεν είμαστε η μοναδική σχετική οργάνωση. Υπάρχει λοιπόν ένα μεγάλο κίνημα και αρκεί να συνυπολογίσει κανείς και αυτούς που δεν τους ενδιαφέρει να οργανωθούν ή να δημοσιοποιήσουν τη στάση τους, οι οποίοι συγκροτούν έναν σημαντικό αριθμό αν αναλογιστεί κανείς τον πληθυσμό του Ισραήλ. Υπάρχουν πλέον χιλιάδες άνθρωποι που κάθε χρόνο και με οποιοδήποτε τρόπο προσπαθούν να αποφύγουν τη στράτευση. Και αυτό που δηλώνουν με τη στάση τους και ας μην το ομολογούν είναι ότι αρκετά πια με αυτή τη μιλιταριστική μυθολογία.
* Ποιο είναι το τίμημα αυτής της στάσης;
– Δεν είναι εύκολη η προσπάθεια για την ειρήνη, και για τους αντιρρησίες συνείδησης το τίμημα είναι ακριβό. Σπάνια οι γυναίκες θα μπουν φυλακή, συνήθως εξαιρούνται της στράτευσης αν και δεν έλειψαν περιπτώσεις που και αυτές φυλακίσηκαν. Οι άντρες όμως θα μπουν φυλακή για δύο βδομάδες ώς έναν μήνα, κάτι που μπορεί να συμβεί δύο τρεις φορές που σημαίνει φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών. Υπάρχουν όμως και αυτοί που φυλακίστηκαν για περισσότερο από έναν χρόνο, ενώ φυσικά υπάρχει ο στιγματισμός που σημαίνει ότι δεν μπορείς, μετά, να βρεις εύκολα δουλειά. Τον Απρίλιο του 2002 είχαμε περίπου 70 αντιρρησίες ταυτόχρονα στη φυλακή και μετά έγιναν οι μεγάλες δίκες των «5», όπως είναι γνωστές, υπήρξαν οι επιστολές 300 μαθητών, το μεγάλο κίνημα που οργανώνουν οι γυναίκες και ένας ειρηνιστής που είχε την περίεργη τύχη να είναι συγγενής του υπουργού Νετανιάχου. Οι ποινές που επιβάλλονταν αρχικά έφτασαν να είναι πολύμηνες, αλλά το θέμα πήρε διαστάσεις στα ΜΜΕ και ο στρατός αποφάσισε να υποβαθμίσει το θέμα. Σημαντικό είναι όμως ότι υπήρξε μεγάλη συζήτηση για το θέμα και όσους στερούνταν την ελευθερία τους επειδή αρνούνταν να βάλουν το δάχτυλό τους στη σκανδάλη.
* Επαιξε ρόλο η νέα ιντιφάντα σε αυτό το κίνημα;
– Αν μιλάμε για τους δηλωμένους αντιρρησίες, η απάντηση είναι σαφώς «ναι». Πριν από την ιντιφάντα είχαμε 10 αντιρρησίες το χρόνο, τώρα μιλάμε για μερικές εκατοντάδες κάθε χρόνο ειδικά ανάμεσα στους εφέδρους: η εφεδρεία, αναπόσπαστο κάποτε κομμάτι της ζωής κάθε εβραίου άνδρα αλλά και πολλών γυναικών, τώρα εκτελείται από ένα ποσοστό μικρότερο του 5% όσων υποτίθεται ότι οφείλουν να την εκτελέσουν. Εχουμε πολλούς επιλεκτικούς αντιρρησίες, που αρνούνται να υπηρετήσουν στους εποικισμούς και στα κατεχόμενα και επίσης όλο και πιο νέους αντιρρησίες και πασιφιστές. Σε ό,τι αφορά τους μη δηλωμένους αντιρρησίες, νομίζω ότι η ιντιφάντα δεν έπαιξε ρόλο, γιατί είχαμε και συνεχίζουμε να έχουμε ποσοστό 0,5% ανθρώπων που σταθερά κάθε χρόνο αρνούνται να υπηρετήσουν και αυτό δεν άλλαξε, αλλά παραμένει. Οσο και αν φαίνεται απίστευτο, μιλάμε για ένα πολιτικό κίνημα που αλλάζει την κοινωνία και μπορεί να μην είναι ορατό ακόμη, γιατί αποσιωπάται σε πολλές περιπτώσεις από τα ΜΜΕ, ώστε να μην αντανακλάται άμεσα στην κοινωνία ή στις ψήφους και τις εκλογές, αλλά είναι μια υπόγεια διαδικασία που είναι δύναμη αλλαγής και το βλέπεις και μιλά για ειρηνική ζωή στην περιοχή.
* Υπήρξαν αντιδράσεις;
– Οταν δημοσιεύουμε στον τύπο, συνήθως έχουμε πολύ εχθρικές αντιδράσεις, ειδικά στο Ιντερνετ, αλλά τελικά βλέπεις ότι οι αντιδράσεις προέρχονται από τους ίδιους ανθρώπους και συνεπώς δεν μπορείς να τις υπολογίσεις με ασφάλεια. Οταν όμως μιλάω με τους ανθρώπους σε προσωπικό επίπεδο και θέτω το θέμα της στρατιωτικής θητείας και της άρνησης να υπηρετήσεις γιατί είσαι ειρηνιστής, σχεδόν πάντα συναντώ πολύ συμπαθητικές αντιδράσεις.
* Ποια η γνώμη σας για την επίλυση του Παλαιστινιακού;
– Υπάρχουν πολλές γνώμες και συζητήσεις, συμφωνίες και σχέδια για το πώς θα τερματιστεί η σύγκρουση. Νομίζω ότι όταν υπάρχει καλή θέληση, και σε ένα κομμάτι χαρτί υγείας να υπογράψεις -συγνώμη για την έκφραση- μπορεί να λειτουργήσει, αλλά όταν λείπει η καλή θέληση, και το καλύτερο σχέδιο να υπογράψεις θα πάει στράφι. Δεν ξέρω ποια είναι η καλύτερη λύση. Αλλά η καλή θέληση, η αποστρατιωτικοποίηση, ο αφοπλισμός και η αλλαγή νοοτροπίας είναι οι προϋποθέσεις της ειρήνης.