Μέχρι επιτέλους να καταργηθεί η υποχρεωτική στράτευση και σταματήσεις να χάνεις εννιά μήνες από τη ζωή σου κρατώντας ένα όπλο και καθαρίζοντας «Καλλιόπες», υπάρχουν πάντα επιλογές ώστε να το αποφύγεις.
Αν δεν γουστάρεις την ιδέα να υπηρετήσεις μπορείς είτε να βγεις Ι5, παίρνοντας το γνωστό ως «τρελόχαρτο», μέθοδο που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι. Άλλη επιλογή είναι να γίνεις ολικός αρνητής στράτευσης ή ανυπότακτος όπως θα σε λένε. Όμως είναι αρκετά δύσκολο κι ετοιμάσου να χτίσεις γερό στομάχι, αφού οι ανυπότακτοι αντιμετωπίζουν μία σειρά από κυρώσεις, καταδικάζονται από στρατοδικεία και πληρώνουν 6.000 ευρώ πρόστιμο. Η άλλη επιλογή που είναι επίσης δύσκολη είναι να δηλώσεις αντιρρησίας συνείδησης και να κάνεις εναλλακτική υπηρεσία. Τι σημαίνει όμως αυτό;
Αντιρρησίες συνείδησης ονομάζονται όσοι είτε για θρησκευτικούς είτε για ιδεολογικούς λόγους δεν επιθυμούν να υπηρετήσουν στις Ένοπλες Δυνάμεις. Για να αναγνωριστεί κάποιος ως αντιρρησίας συνείδησης θα πρέπει να το δηλώσει και να υποβάλει τα απαραίτητα δικαιολογητικά σε μία επιτροπή που είναι αρκετά σκληρή. Οι αντιρρησίες συνείδησης υπηρετούν εναλλακτική υπηρεσία σε δημόσιους φορείς για 15 μήνες, πολύ περισσότερο δηλαδή από το 9μηνο του στρατού.
Όταν επιλέξεις την εναλλακτική υπηρεσία θα σε στείλουν σε περιοχές εκτός Αθηνών, Θεσσαλονίκης και άλλων μεγάλων πόλεων, αλλά και εκτός τόπου γέννησης ή διαμονής σου. Με λίγα λόγια αντί για παραμεθόριο σε ένα φυλάκιο στον Έβρο, μπορεί να βρεθείς σε ένα νοσοκομείο εκεί κοντά. Το κράτος σου δίνει είτε 220 ευρώ ψίχουλα για τη διαβίωσή σου, κι όχι πάντα στην ώρα τους, οπότε ετοιμάσου να ματώσουν οι τσέπες σου, είτε ακόμα χειρότερα, σου παρέχει απλά στέγη και σίτιση.
Με αφορμή τη σημερινή παγκόσμια ημέρα για την Αντίρρηση Συνείδησης, η Διεθνής Αμνηστία ζητά την άμεση εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με το διεθνές δίκαιο και τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επαναλαμβάνει τις συστάσεις της προς τις ελληνικές αρχές αναφορικά με τα σημαντικά και χρόνια ζητήματα παραβιάσεων των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης στην Ελλάδα.
Όπως λέει στο VICE o ο Επικεφαλής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Γιώργος Κοσμόπουλος: «Δυστυχώς στην Ελλάδα η εναλλακτική πολιτική υπηρεσία, που θεσπίστηκε με νόμο αρχικά το 1997, παραμένει τιμωρητικής φύσης. ”Τιμωρεί” δηλαδή τους αντιρρησίες συνείδησης με σημαντικά μεγαλύτερη σε διάρκεια υπηρεσία έναντι της θητείας που υποχρεούται η μεγάλη πλειοψηφία των στρατευμένων σήμερα και υπό τις παρούσες συνθήκες αποτελεί διάκριση εναντίων τους. Η πρόοδος της Ελλάδας στο συγκεκριμένο ζήτημα παραμένει ανεπαρκής και είναι ώρα να ευθυγραμμιστεί με τις διεθνής και ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις χωρίς αστερίσκους και πισωγυρίσματα».
όσοι και να δηλώνουν αντιρρησίες, αυτοί που τελικά καταφέρνουν να κάνουν κοινωνική υπηρεσία είναι ελάχιστοι
Ο Άγγελος Νικολόπουλος, είναι γενικός γραμματέας του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης κι όπως μου λέει αν επιλέγεις εναλλακτική υπηρεσία: «Θα σε εντάξουν κάπου σε σχέση με το πτυχίο σου και τις δεξιότητές σου. Αν κι αυτό δε συμβαίνει πάντα. Πολύ συνηθισμένα είναι τα κέντρα ΑΜΕΑ, τα γηροκομεία και τα νοσοκομεία. Μπορείς να πας είτε σε δήμο, είτε σε εφορίες, είτε σε γραφεία του ΟΑΕΔ».
Πόσο εύκολο είναι όμως να κάνεις εναλλακτική υπηρεσία; Όπως μου λέει ο κ. Νικολόπουλος: «Οι μάρτυρες του Ιεχωβά, που την επιλέγουν για θρησκευτικους λόγους είναι περίπου 250 το χρόνο και δεν εξετάζονται από επιτροπή. Οι υπόλοιποι που είναι για ιδεολογικούς λόγους δεν ξεπερνούν τους 15 το χρόνο, γιατί είναι τόσο δύσκολη η διαδικασία και τόσο αποτρεπτική που δικαίως αποκαλείται από όλους τιμωρία. Η επιτροπή που υπάρχει απορρίπτει πάνω από τους μισούς, επομένως όσοι και να δηλώνουν αντιρρησίες, αυτοί που τελικά καταφέρνουν να κάνουν κοινωνική υπηρεσία είναι ελάχιστοι. Οι απορρίψεις είναι αναιτιολόγιτες από μία απαράδεκτη επιτροπή κι αυτό λειτουργεί επίσης αρνητικά αφού διαδίδεται ότι δεν θα περάσεις την επιτροπή, επομένως ο κόσμος επιλέγει το Ι5».
Μπορεί οι υφυπουργοί να είναι του ΣΥΡΙΖΑ αλλά με τον Καμμένο δεν μπορείς να βγάλεις άκρη.
Αναρωτιέμαι αν με τη νέα κυβέρνηση έχει αλλάξει κάτι. Ο κ. Νικολόπουλος μου λέει πως όχι. «Μπορεί οι υφυπουργοί να είναι του ΣΥΡΙΖΑ αλλά με τον Καμμένο δεν μπορείς να βγάλεις άκρη. Αν το υπουργείο είχε μια σκληρή γραμμή τα προηγούμενα χρόνια, τώρα ή τη διατηρεί ή την προσαυξάνει. Υπάρχουν παιδιά που έχουν περάσει από την επιτροπή πρόσφατα, αλλά δεν έχουν λάβει απάντηση».
Ο Μενέλαος Εξίογλου υπηρετεί αυτή τη στιγμή εναλλακτική υπηρεσία για ιδεολογικούς λόγους, έχοντας περάσει μία μεγάλη ταλαιπωρία με δικαστήρια και καταδίκες ως ανυπότακτος. Πλέον προσφέρει κοινωνική υπηρεσία σε νοσοκομείο της Δράμας αν και δεν έχει ανάλογες σπουδές: «Αυτή η επιλογή με κάνει κι εμένα να απορώ. Δεν έχει καμία σχέση με αυτό που έχω σπουδάσει παρά το ότι στα έγγραφα που είχα προσκομίσει υπήρχε και βιογραφικό σημείωμα. Είμαι ηλεκτρολόγος μηχανικός και κάνω διοικητική δουλειά στο νοσοκομείο. Κάτι που ούτε το γνώριζα, ούτε μπορούσα να είμαι παραπάνω χρήσιμος. Απλά σε βάζουν για να κλείνεις τρύπες σε φορείς που έχουν ελλείψεις. Μου δίνουν 220 ευρώ που προφανώς δεν με καλύπτουν για να ζήσω, γιατί είναι ελάχιστα».
Ο Μενέλαος ξεκίνησε τη θητεία του με την προηγούμενη κυβέρνηση και την συνεχίζει και θα την ολοκληρώσει με τη νέα. Αναρωτιέμαι αν έχει δει κάποια διαφορά αυτό το διάστημα. Όπως μου λέει: «Προς το παρόν δεν υπάρχει κανένα δείγμα σε καμία κατεύθυνση. Περιμένουμε κι εμείς να δούμε αν θα υπάρξει αλλαγή κατεύθυνσης ή όχι».
…πρώτιστο μέλημα του κράτους δεν είναι να εξυπηρετήσουν οι αντιρρησίες το κοινωνικό σύνολο, αλλά να εξοριστούν και να τιμωρηθούν.
Ο Γιώργος Καρατζάς είναι αντιρρησίας συνείδησης και το 2003 έκανε εναλλακτική υπηρεσία για ιδεολογικούς λόγους. Όπως μου λέει: «Εκείνη την εποχή η διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας, ήταν 30 μήνες, έναντι 12 της στρατιωτικής θητείας, δηλαδή υπερδιπλάσια. Με έστειλαν σε έναν μικρό δήμο στην Κρήτη, όπου υπηρέτησα ως δημοτικός υπάλληλος. Θα ήμουν βέβαια πολύ πιο χρήσιμος σε μια υπηρεσία σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο όπου το κοινό συνωστίζεται για να εξυπηρετηθεί. Όμως αυτό απαγορεύεται αφού πρώτιστο μέλημα του κράτους δεν είναι να εξυπηρετήσουν οι αντιρρησίες το κοινωνικό σύνολο, αλλά να εξοριστούν και να τιμωρηθούν.
Ευτυχώς, ενώσω υπηρετούσα, μειώθηκε η διάρκεια. Ο νομοθέτης, με έναν κουτοπόνηρο τρόπο, προσπάθησε μάλιστα να αποφύγει τις καταγγελίες διεθνών φορέων και οργανώσεων όπως η Διεθνής Αμνηστία, και για να μη λένε ότι είναι διπλάσια της στρατιωτικής, την όρισε ως “διπλάσια μείον ένα μήνα”. Έτσι υπηρέτησα 23 μήνες τελικά», μου λέει ο Γιώργος και συνεχίζει:
«Μετά την επίσημη αναγνώριση, οι βασικές δυσκολίες ήταν η μεγάλη διάρκεια και το οικονομικό πρόβλημα. Επίσης μια άλλη διάκριση που υφιστάμεθα είναι οι γεωγραφικοί περιορισμοί, και άρα η δυσκολία και το κόστος να επισκεφθεί κανείς το σπίτι του, τους φίλους/-ες του, κατά τις άδειες. Διεκδίκησα πάντως και πέτυχα να έχω ίσες εκπτώσεις στις μετακινήσεις μου, με τους φαντάρους».
Πολλοί φοβούνται ότι αν δηλώσουν αντιρρησίες συνείδησης μπορεί να έχουν μετέπειτα επιπτώσεις στη ζωή τους ή στην επαγγελματική τους πορεία. Ο Γιώργος το αρνείται: «Όχι, και θα ήθελα να το τονίσω αυτό. Μετά την ολοκλήρωση της τιμωρητικής εναλλακτικής, δεν είχα περαιτέρω επιπτώσεις ούτε τότε, και σήμερα πια δε θα πρέπει να υπάρχουν δισταγμοί και φόβοι για κάτι τέτοιο σε όσους αρνούνται να στρατευθούν για λόγους συνείδησης, κάνοντας εναλλακτική. Πρέπει ανοιχτά, δημόσια και πολιτικά να αντιταχθούμε στη στρατιωτική θητεία, είτε κάνοντας εναλλακτική, είτε με ολική άρνηση στράτευσης( κάτι που έχει όμως σοβαρές συνέπειες), ως την κατάργησή της».
Μελπομένη Μαραγκίδου