Την ώρα που η ακρίβεια χτυπάει την πόρτα της ελληνικής οικογένειας, ο υπολογισμός ότι η θητεία ενός στρατιώτη κοστίζει σε μια μέση οικογένεια περίπου όσο ο κατώτατος μισθός, φέρνει ξανά στο προσκήνιο το θέμα της θητείας και του εξορθολογισμού της ή ακόμα και κατά ορισμένους της κατάργησής της, και της αντικατάστασης των κληρωτών από επαγγελματίες, κάτι που μπορεί να συμβάλει στη μείωση της ανεργίας.
ο «Εθνος» ζήτησε από τη μητέρα ενός στρατιώτη, να καταγράψει όλα τα έξοδα που έκανε από την πρώτη μέρα που αυτός κατατάχθηκε στον Στρατό. Είναι περίπου τα έξοδα που κάνει μια μέση ελληνική οικογένεια για το παιδί της, που εκπληρώνει το «καθήκον τους στην πατρίδα». Τους πρώτους πέντε μήνες θητείας η οικογένεια (που σημειωτέον είναι μονογονεϊκή) είχε πληρώσει 2.869 ευρώ. Δηλαδή κάτι λιγότερο από 600 ευρώ τον μήνα.
Σχεδόν ένα μηνιάτικο κοστίζει η θητεία ενός στρατιώτη
Η μείωση ή αύξηση του χρόνου της θητείας των στρατιωτών αποτελεί ένα ασαφές μέγεθος, το οποίο σχεδόν πάντα χρησιμοποιείται για πολιτικά οφέλη. Είναι γεγονός ότι η θητεία μειώνεται ή ακόμα και τροποποιείται χωρίς να έχουν προσμετρηθεί οι επιπτώσεις που θα επιφέρει αυτή η αλλαγή στο στράτευμα. Είναι άραγε το υπουργείο Εθνικής Αμυνας -διαχρονικά και όχι μόνο σήμερα- ικανό να απαντήσει στο ερώτημα εάν και κατά πόσο χρειάζεται η στρατιωτική θητεία και πώς ακριβώς πρέπει να είναι η εκπαίδευση του κάθε Ελληνα υπόχρεου θητείας κατά τη διάρκειά της; Υπάρχουν μελέτες που να αποτιμούν το συνολικό κόστος της στρατιωτικής θητείας όχι μόνο στις Ενοπλες Δυνάμεις αλλά και στην οικογένεια, ώστε να μπορεί να εκτιμηθεί εάν πραγματικά συμφέρει και για πόσο χρονικό διάστημα πρέπει να διαρκεί η θητεία ή εάν θα πρέπει οι στρατιώτες να αντικατασταθούν από επαγγελματίες οπλίτες συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της ανεργίας όπως πολλοί υποστηρίζουν;
Υπάρχει κάποια μελέτη σκοπιμότητας για το πόσοι και εάν τελικά το Πολεμικό Ναυτικό και η Πολεμική Αεροπορία χρειάζονται στρατιώτες θητείας;
Οι απαντήσεις τις περισσότερες φορές σε αυτά τα ερωτήματα είναι αρνητικές.
Στα τυφλά
Δυστυχώς όλα δείχνουν ότι βαδίζουμε στα τυφλά και ο εκάστοτε υπουργός Εθνικής Αμυνας βρίσκεται στην όχι και τόσο ευχάριστη θέση να διαχειρίζεται ένα «νούμερο», τον αριθμό των μηνών υποχρεωτικής θητείας, χωρίς να έχει πλήρη εικόνα για τις επιπτώσεις ή τις εναλλακτικές λύσεις.
Συνήθως το θέμα της διάρκειας της θητείας γίνεται αντικείμενο συζητήσεων και αντιπαραθέσεων πολιτικών, κομμάτων και νεολαιών, οι οποίοι κι αυτοί συζητούν χωρίς να υπάρχει κάποια βασική μελέτη σκοπιμότητας. Ακόμα και οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων όταν συζητούν το θέμα της στρατιωτικής θητείας ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο το εθελοντικό αυτό ανθρώπινο δυναμικό, δεν έχουν πλήρη εικόνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι παλαιότερα κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του Συμβουλίου Αρχηγών Ενόπλων Δυνάμεων είχε τεθεί θέμα οι στρατιώτες θητείας να υπηρετούν μόνο στον Στρατό Ξηράς, αφού στην πραγματικότητα το Πολεμικό Ναυτικό και η Πολεμική Αεροπορία με την πρόσληψη 3.000- 5.000 επαγγελματιών Οπλιτών θα μπορούσαν να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες τους.
Η πρόταση ωστόσο δεν έγινε δεκτή, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται το φαινόμενο υπερκάλυψης των αναγκών των δύο αυτών Επιτελείων με στρατιώτες με τη μέθοδο των μετατάξεων. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι φορές που οι ίδιοι οι αρχηγοί σε ιδιωτικές τους συζητήσεις παραδέχονται ότι δεν χρειάζονται στρατιώτες θητείας, αλλά δεν μπορούν να πουν όχι στις μετατάξεις.
Από την άλλη και ο Στρατός Ξηράς δεν έχει εξορθολογίσει τις ανάγκες του σε στρατιώτες θητείας και ούτε έχει αναβαθμίσει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης αφού στη συνείδηση του μέσου Ελληνα, θητεία σημαίνει «σκοπιά, ΚΨΜ κι αγγαρεία», όπως λέει και το τραγούδι.
Ηταν περισσότερο από χαρακτηριστικό το δείγμα αυτής της νοοτροπίας όταν ο προηγούμενος υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας Μανώλης Κεφαλογιάννης αιτήθηκε στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας τη διάθεση ορισμένων στρατιωτών, προκειμένου να καλύψουν ανάγκες σκοπιάς! Το αίτημα τελικά δεν έγινε δεκτό.
Σύμφωνα με υπολογισμούς, ο κάθε στρατιώτης κοστίζει στο κράτος για έναν χρόνο θητείας περίπου 4.000 ευρώ.
Αποζημίωση
Το κράτος επιπλέον πληρώνει μόλις 8,80 ευρώ τον μήνα, το χαμηλότερο ποσό στην Ευρώπη, όχι ως μισθό αλλά μάλλον ως «πουρμπουάρ», καθώς το ποσό αυτό δεν μπορεί να καλύψει καμία από τις ανάγκες του.
Σύμφωνα με την καταγραφή εξόδων που έκανε για λογαριασμό του «Εθνους» η μητέρα ενός στρατιώτη, οι πρώτοι πέντε μήνες κόστισαν 2.869 ευρώ. Αν με βάση αυτό το ποσό υπολογιστεί η ετήσια δαπάνη, φθάνει τα 7.000 ευρώ. Ο συγκεκριμένος στρατιώτης ας σημειωθεί πριν από τη θητεία του δούλευε περιστασιακά πριν παρουσιαστεί κι έτσι ακόμα κι αν δεν συνεισέφερε στον οικογενειακό κορβανά, κάλυπτε τουλάχιστον τα προσωπικά του έξοδα.
Θέσαμε τα έξοδα υπ όψιν στρατιωτικών οι οποίοι θεώρησαν ως υπερβολή ορισμένα έξοδα, όπως για παράδειγμα τα έξοδα για αγορά χαρτιού υγείας και σεντονιών.
Η μητέρα -όπως κάθε Ελληνίδα μητέρα- υποστηρίζει πως στις μονάδες που υπηρέτησε ο γιος της δεν υπήρχε επάρκεια χαρτιού, ενώ δεν θα άφηνε σε καμία περίπτωση τον γιο της να χρησιμοποιήσει κλινοσκεπάσματα που δεν είναι βέβαιη ότι έχουν πλυθεί καλά και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από άλλους.
Με αυτόν τον τρόπο είναι βέβαιο ότι σκέφτεται κάθε ελληνική οικογένεια για το παιδί της. Γιατί φυσικά ακόμα και στις εξόδους η οικογένεια προσπαθεί να καταβάλει τα έξοδα για αεροπορικό εισιτήριο προκειμένου να κερδίσει ακόμα και μερικές ώρες περισσότερες μαζί με το στρατευμένο παιδί της.
Προσλήψεις
Αν συνεπώς συνυπολογιστούν όλα τα έξοδα του κράτους και της οικογένειας για κάθε στρατιώτη, για έναν χρόνο, το ποσό μπορεί να ξεπερνάει τα 11.000 ευρώ, κάτι που θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει μια καλή βάση για την πρόσληψη επαγγελματιών οπλιτών και αντικατάσταση των στρατιωτών θητείας από επαγγελματίες, υποστηρίζουν ορισμένοι υπέρμαχοι της κατάργησης της πολύμηνης υποχρεωτικής θητείας και της αντικατάστασής της από μικρής διάρκειας εκπαίδευση.
Η ΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Το νέο επιχειρησιακό περιβάλλον απαιτεί επαγγελματίες οπλίτες
Μια ματιά στην Ευρώπη δείχνει ότι η τάση είναι ο επαγγελματικός στρατός, ακόμα και από τις χώρες που βρίσκονται στην ίδια γεωγραφική ζώνη με τη χώρα μας.
«Οι απαιτήσεις του νέου επιχειρησιακού περιβάλλοντος, πέραν των όπλων υψηλής πολεμικής τεχνολογίας, επιβάλλουν και νέα αντίληψη του στρατιωτικού προσωπικού που χειρίζεται αυτά τα όπλα. Στο παρελθόν διεξήχθησαν μελέτες, που εφαρμόζονται τώρα, οι οποίες κατέδειξαν ότι οι εθελοντές στρατιώτες είναι περισσότερο κατάλληλοι για τα όπλα υψηλής πολεμικής τεχνολογίας, άρα και για το νέο επιχειρησιακό περιβάλλον.
Ανεξάρτητα, όμως, από το επιχειρησιακό περιβάλλον της σύγχρονης πολεμικής τεχνολογίας, και το δημογραφικό πρόβλημα της σημερινής κοινωνίας, σε πολλές χώρες, συνδέεται και επιβάλλει στη στρατιωτική υπηρεσία τους εθελοντές-επαγγελματίες έναντι των υποχρεωτικής θητείας στρατιωτών. Ο εθελοντής στρατιώτης δεν πρέπει να εκλαμβάνεται σήμερα ως μισθοφόρος, μάλιστα κακής ποιότητας της αποικιακής εποχής.
Είναι επαγγελματίας στρατιώτης, αποφασισμένος και ικανός να υπερασπίσει την ακεραιότητα της πατρίδας και τα συμφέροντά της στο εξωτερικό, όταν οι διεθνείς υποχρεώσεις το επιβάλλουν, για τα οποία συμφέροντα είναι ιδιαίτερα κατάλληλοι οι εθελοντές στρατιώτες», γράφει ο αντιστράτηγος ε.α. Δ. Λακαφώσης στο περιοδικό της Ελληνικής Εταιρείας Στρατηγικών μελετών (https://www.elesme.gr/elesmegr/periodika/ t25/t25_07.htm).
Στην ΕΕ των 25, τα 13 κράτη-μέλη (Βέλγιο, Μ. Βρετανία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Τσέχικη Δημοκρατία, Ουγγαρία, Σλοβενία και Μάλτα), έχουν ολοκληρωμένη εθελοντική στρατιωτική υπηρεσία, ενώ τα υπόλοιπα 12 (Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, Ελλάδα, Σουηδία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία και Κύπρος), έχουν ακόμη, κατά βάση, υποχρεωτική θητεία. Γίνεται όμως προσπάθεια για προσαρμογή στα νέα δεδομένα είτε να υιοθετούν τη σταδιακή μετάπτωση στην εθελοντική υπηρεσία, ώστε να ικανοποιούν, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τις σημερινές επιχειρησιακές απαιτήσεις, με τις ολιγότερες αρνητικές επιπτώσεις στο κοινωνικό έργο προσφοράς εργασίας, που στερεί το σύστημα υποχρεωτικής στράτευσης.
Περιορίζεται συνεχώς ο χρόνος υποχρεωτικής υπηρεσίας, που σήμερα είναι κατά μέσο όρο για τα κράτη-μέλη της ΕΕ 1-12 μήνες. Επίσης καταβάλλεται προσπάθεια για βελτίωση του οικονομικού βοηθήματος του υπόχρεου θητείας στρατιώτη με φοροαπαλλαγές, με παροχή καλύτερης οικονομικής βοήθειας και ορισμένων πλεονεκτημάτων-προσόντων για την επαγγελματική αποκατάσταση του στρατιώτη μετά την απόλυσή του από τον στρατό.
«Σήμερα η ασφάλεια μιας χώρας δεν επιτυγχάνεται μόνο με χρήματα. Μπορούμε με τα ίδια, ίσως και λιγότερα, χρήματα να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του νέου επιχειρησιακού περιβάλλοντος για καλύτερη ασφάλεια. Ολιγότεροι εθελοντές στρατιώτες με ολιγότερα αλλά υψηλής πολεμικής τεχνολογίας όπλα-μέσα, επιφέρουν ισοδύναμο επιχειρησιακό αποτέλεσμα, ίσως καλύτερο, από ό,τι περισσότεροι υπόχρεοι θητείας στρατιώτες με περισσότερα και μειωμένης επιχειρησιακής απόδοσης όπλα-μέσα».
Ιωάννα Ηλιάδη